Care for girls* helpt meisjes in India naar school
Lerares worden in plaats van schoonmaakster
Lerares of secretaresse worden in plaats van schoonmaakster. Dat ligt in het verschiet voor de Indiase meisjes die met de hulp van Margreeth Kuipers naar school gaan. Dat zijn er tot nu toe zes, maar het is de bedoeling dat er meer volgen. Margreeth bekostigt de schoolgang van de meisjes uit de verkoop van heel bijzondere producten uit Peru en India. Het gaat om poncho’s, sjaals, plaids, bodywarmers, sier –en gebruiksvoorwerpen, allemaal met de hand gemaakt of op traditionele manier geweven, met zeer exclusieve, natuurlijke materialen. Alle winst uit haar bedrijf Sits for Women is bestemd voor de schoolgaande meisjes.
Hoe raakte jij in India verzeild?
Mijn man is verkeersvlieger. Ik wilde heel graag een keer mee naar India. Hij was daar niet enthousiast over: ik zou er niet tegen kunnen om zoveel armoede te zien. Twee jaar heeft hij mij tegen kunnen houden, daarna stapte ik toch op het vliegtuig naar India. Die eerste keer was een indringende ervaring. Ik liep de hal van het vliegveld uit, ging naar buiten en in een mum van tijd was ik omringd door een enorme hoeveelheid kinderen. Kinderen die getekend waren door armoede. Als verpleegkundige zag ik direct wat er met verschillende van hen aan de hand was. Mijn man die al vooruitgelopen was, kwam terug, nam mij bij de arm en trok me uit de kindermenigte.
Je bezocht de slums, hoe kwam je daar terecht?
Ik bezocht de stad Gurgaon, een van de snelstgroeiende industriesteden in India, met grote industrieën en multinationals. Bedrijven die volop profiteren van zeer goedkope arbeidskrachten. Mensen van het platteland stromen daar in groten getale toe in de hoop op een betere toekomst. De slums aan de rand van de stad zijn overvol. Ik mocht een keer meelopen met een arts die daar elke zondag gratis medische hulp gaat verlenen. Je hebt vast wel eens beelden op televisie gezien. Het is nog schokkender om daar echt te zijn. Mensen wonen met heel veel gezinsleden op een heel kleine ruimte. Voor je een woning betreedt moet je over het open riool heenstappen. De mensen hebben nagenoeg niks, het is er muf en vuil, er is natuurlijk geen vuilnisophaaldienst. Het zijn meestal de moeders die werken. Om een beeld te geven: ze verdienen als huishoudster 3500 roepies in de maand. Omgerekend is dat 45 Euro. Daarvan zijn ze al 2500 roepies kwijt aan de huur. Om nog te kunnen eten zien ze vaak af van elektra wat 500 roepies per maand kost.
En gaan kinderen uit de slums helemaal niet naar school?
De kinderen kunnen wel naar de Governmentschool. Maar de omstandigheden daar zijn slecht. Met 50 kinderen gebruiken ze een lokaaltje van 3.5 bij 2.5 meter met een klein raampje met tralies ervoor. Meestal zijn er geen stoelen, vaak niet eens een docent. Er zijn nauwelijks leerboeken. De privéscholen voor de rijken zien er natuurlijk heel anders uit, met alle mogelijke sportgelegenheden, polopaarden en heel veel luxe. Maar dat is voor kinderen uit de slums een onbereikbaar station. Dus zonder hulp, krijgen ze geen goed onderwijs.
Waarom wil je juist meisjes naar school helpen?
Empowerment is een modern woord voor ‘in staat stellen’: meer zeggenschap krijgen over hun eigen situatie om aan de armoede te kunnen ontsnappen. Als vrouw ben je daar niets, zeker niet wanneer je behoort tot de laagste kaste. Wanneer je een meisje helpt, dan help je haar hele familie. Door de zwakste schakel te ondersteunen, verhef je het hele gezin. Want meisjes die naar school gaan, leren hun broertjes en zusjes lezen en schrijven en helpen hun ouders met rekenen. En zelf kunnen ze bouwen aan een onafhankelijke toekomst. Voorwaarde om deel te kunnen nemen aan dit project is wel, dat de meisjes niet uitgehuwelijkt worden zolang ze naar school gaan. Anders ben je ze kwijt op 11 of 12 jarige leeftijd. Dat spreek ik af met de ouders.
Voorwaarde is dus dat ze niet uitgehuwelijkt worden, maar waar kijk je nog meer naar voor je een meisje en haar ouders zo’n aanbod doet?
De gezinnen moeten om te beginnen een vaste woonplek hebben, anders komt er van naar school gaan niet veel. Ook is het belangrijk dat zowel de meisjes als de ouders dit mentaal aan kunnen. Ik kijk naar de persoonlijkheid van een meisje: is ze leergierig, is ze sterk genoeg, wil ze dit graag en kan ze de druk ook aan? Want de verwachtingen die een schoolgaand meisje wekt bij de familieleden kunnen zwaar wegen. Daar moet je tegen kunnen. En de ouders moeten echt achter hun dochter gaan staan en haar steunen.
Zes meisjes gaan nu naar school, hoe gaat het met hen? En wat is hun perspectief als ze van school afkomen?
De meisjes leven op, maar ook de moeders en de familie doen dat. Het gaat om twee meisjes van vijf en zes op een school, en vier iets oudere meisjes van 11 en 12 jaar oud. De jongsten gaan naar een andere school dan de oudste meisjes. De oudere meisjes moesten namelijk een paar niveaus lager instromen omdat ze, bij gebrek aan goed onderwijs tot nu toe, natuurlijk een leerachterstand hadden. Ze gaan nu naar goede scholen. Ik bezoek hen twee keer per jaar om te kijken of alles goed gaat. En via skype hou ik direct contact met het onderwijs. Het mooie is dat ze straks meer kunnen dan alleen schoonmaakster worden. Ze kunnen bijvoorbeeld lerares of secretaresse worden. Misschien zit zelfs een vervolgopleiding er wel in, ook daar wil ik ze in ondersteunen.
We lezen allemaal kranten. In India is het voor vrouwen niet veilig om te reizen. Hoe gaan de meisjes naar school. En hoe doe je dat zelf?
Ik loop in inderdaad in mijn eentje over straat, natuurlijk moet je uitkijken als vrouw. Ik zal nooit in een bus stappen, dat is onveilig. Ik neem wel vaak de tuktuk, daar kun je altijd van afspringen. Soms denk ik ook wel als ik ’s avonds in het donker op een afgelegen plek loop: waar ben ik aan begonnen? De straat is niet alleen onveilig voor vrouwen, maar zeker ook voor kinderen. De jonge meisjes gaan met de schoolbus naar school, maar ze worden door een van de vaders met de fiets riksha tot aan de bushalte gebracht. De andere meisjes worden door hun ouders te voet naar school gebracht. Zelfstandig naar school gaan is echt geen optie: kinderen worden hier vaak ontvoerd, misbruikt en ingezet voor bedelpraktijken. Per jaar verdwijnen er in India zo’n dertig duizend kinderen. Daarvan wordt uiteindelijk maar een derde teruggevonden.
Wat heeft het meeste indruk op je gemaakt?
Toen een van de moeders hoorde dat het háár dochter was die de kans kreeg om naar school te gaan begon ze hartverscheurend te huilen. Ze knielde voor me neer en begon mijn voeten te kussen. In een reflex stapte ik achteruit, omdat ik me er ongemakkelijk bij voelde. Ik heb haar uitgelegd dat ik haar liever wilde omhelzen. Dat we gelijk zijn. Dat ik ook ‘gewoon een moeder’ ben. Ik had toen even moeite met de cultuurverschillen. Maar haar emotie voelde ik tot in mijn tenen. Ik voelde de hoop en ongeloof van de moeders dat hun dochters nu misschien toch een betere toekomst tegemoet gaan. Een toekomst die zij hun dochters nooit kunnen geven. Het raakte me diep. Misschien wel omdat het ook zo herkenbaar is. Want religie, cultuur, arm of rijk maken voor moeders over de hele wereld niets uit als het gaat om hun kinderen. Moeders willen maar één ding: een goede toekomst voor hun kinderen. Dat gemeenschappelijke gevoel vervaagt alle grenzen. Dat is heerlijk om te ervaren. En dat maakt ook dat we dit echt samen doen.
Je wilt in de toekomst graag nog meer meisjes naar school helpen. Hoe bekostig je dat?
De financiële basis voor dit project komt uit mijn bedrijf Sits for Women. Vanuit India en Peru importeer ik hele bijzondere kleding, sieraden en andere producten die gemaakt zijn door vrouwen. Ik betaal hen direct, zonder tussenhandel, zij krijgen er een goede prijs voor. Ze maken gebruik van de allermooiste stoffen en materialen zoals kasjmier, pimakatoen, capes van baby apalca. Deze producten verkoop ik via mijn webshop en speciale events en fairs. Het liefst geef ik een presentatie en verkoop bij mensen thuis zodat ik ook mijn verhaal kan vertellen. Je begrijpt: het zijn geen goedkope producten. Maar ik probeer het wel zo scherp te prijzen dat het ook toegankelijk is voor mensen met een middeninkomen. De schoolgang van de eerste vier meisjes heb ik zelf bekostigd. Mensen die op mijn website komen en overwegen om iets te kopen kunnen nu direct lezen en zien wat het voor deze meisjes betekent om naar school te mogen. Wanneer je weet dat jouw geld daar naar toe gaat, dan geeft het ook een extra goed gevoel om zo’n mooi product te kopen. Overigens ben ik ook financieel ondersteund door de Rotary Club en de Lions Club, daar ben ik natuurlijk ook heel blij mee.
Wat doet jou het meest plezier?
Ayushi, een van de jongere meisjes was erg in zichzelf gekeerd toen ik haar leerde kennen. Maar we hebben er een stralend kind voor terug gekregen. Op school wint ze vaak prijsjes omdat ze het zo goed doet op school. Die gummetjes en potloden gaan thuis allemaal in een onooglijk blikje. Dat laat ze mij dan vol trots zien als ik op bezoek ben. Dat zijn mooie en ontroerende momenten.
*In 2014 was dit nog een activiteit van Sits for women
